Παραλία Αγίου Ανδρέα, πύργος Σαραντάρη

Το πυργόσπιτο βρίσκεται στην Παραλία Αγ. Ανδρέα, σε απόσταση 3χλμ. από το χωριό του Αγ. Ανδρέα. Έχει κατασκευαστεί δίπλα σε μικρό λιμένα, γεγονός που αυξάνει τη στρατηγική σημασία της θέσης για την είσοδο στην περιοχή.

Το πυργόσπιτο ανήκε στην οικογένεια Σαραντάρη, μια από τις παλαιότερες οικογένειες του Πραστού. Το όνομα της οικογένειας, μάλιστα, σώζεται σε κτητορική επιγραφή στη Μονή Ορθοκωστάς του 1424/5, όπου μαρτυρείται ότι η ανακαίνιση της μονής πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή του Αντώνιου Σαραντάρη. Αναφορά σε έγγραφο του 1686 μας πληροφορεί επίσης ότι ο Παναγιώτης Σαραντάρης αφιέρωσε τμήμα του πατρικού κτήματός του στο μοναστήρι της Καρυάς. Η οικογένεια Σαραντάρη διέθετε εξίσου στην ανατολική συνοικία του Πραστού, τα Τοπινά, τριώροφο πύργο με πολεμίστρες που ανεγέρθηκε το 1722 σύμφωνα με σχετική επιγραφή. Η επιγραφή, η οποία είναι πλέον εντοιχισμένη σε άλλη οικία, αναφέρει ως κάτοχο του πύργου τον Γεώργιο Σαραντάρη και τον γυναικαδελφό του Γεώργιο Μερίκα, καθώς και τον μάστορα που εργάστηκε σε αυτόν, τον ΛέονταΤανεσή.

Χρονολόγηση: οθωμανική / ενετική περίοδος (15ος – 19ος αι.)

Το πυργόσπιτο έχει κατασκευαστεί σε δυο επίπεδα. Στα νοτιοδυτικά του κτηρίου προσκολλούνται ισόγειοι ορθογώνιοι βοηθητικοί χώροι, προσδίδοντας στο συγκρότημα κάτοψη σχήματος Γ. Στα βορειοανατολικά του κυρίως κτηρίου φαίνονται ίχνη καμάρας, η οποία έχει καταπέσει και ο χώρος είναι πλέον υπαίθριος. Το κυρίως κτήριο στεγάζεται από τετράρριχτη κεραμοσκεπή στέγη, ενώ τα βοηθητικά από αντίστοιχη δίρριχτη.

Η πρόσβαση στο κυρίως κτήριο, γίνεται με τη βοήθεια πετρόκτιστης κλίμακας, η οποία σε προγενέστερη φάση κατασκευής του θα ήταν ανεξάρτητη από το κτήριο. Η πρόσβαση σε αυτή την περίπτωση θα ήταν εφικτή με τη βοήθεια κινητής ξύλινης γέφυρας που κατά τις βραδινές ώρες ή σε περίπτωση ανάγκης, θα την τραβούσαν στο εσωτερικό της οικίας. Στη σημερινή της μορφή, η κλίμακα προσκολλάται στο κυρίως κτήριο και βασίζεται σε τοιχίο με τοξωτό άνοιγμα.

Στις όψεις των τοίχων του πρώτου ορόφου διακρίνονται αρκετά ανοίγματα, σε αντίθεση με το ισόγειο, όπου υπάρχει μόνο ένα μικρό άνοιγμα στην ανατολική όψη και κοντά στο επίπεδο του εδάφους. Μικρά ανοίγματα εξαερισμού και φωτισμού εντοπίζονται και πάνω από την είσοδο του νότιου βοηθητικού χώρου, ενώ τριγωνικής μορφής άνοιγμα διακρίνεται στην νότια πλευρά του.

Το ισόγειο διέθετε στα ανατολικά είσοδο χωρίς ιδιαίτερη διαμόρφωση. Αντίθετα, η είσοδος του ορόφου πλαισιώνεται από λίθινο τοξωτό περιθύρωμα με λεπτή ταινία κεράμων, επάνω από το οποίο υπάρχει εγχάρακτος σταυρός. Στη δεξιά απόληξη του τόξου εντοπίζεται επίσης έξεργο λίθινο κομβίο. Ανάλογο κομβίο παρατηρούμε και επάνω από άνοιγμα παραθύρου, αριστερά της κεντρικής εισόδου, αλλά και στην ανατολική όψη του ορόφου. Στις εισόδους των βοηθητικών κτισμάτων συναντάμε εξίσου τοξωτά λίθινα περιθυρώματα, ενώ  ανάγλυφα κομβία κοσμούν το περιθύρωμα της ανατολικής εισόδου του βοηθητικού κτίσματος.

Το συγκρότημα των κτηρίων είναι κατασκευασμένο από μικρού και μεσαίου μεγέθους ορθογώνιους λίθους, οι οποίοι καλύπτονται τουλάχιστον στην ανατολική, βόρεια και νότια όψη από ασβεστοκονίαμα. Στις ακμές των τοίχων έχουν χρησιμοποιηθεί γωνιόλιθοι λίγο μεγαλύτερου μεγέθους.

Το μνημείο προστατεύεται από την ΥΑ 12099/779/11-4-1960 - ΦΕΚ 199/Β/11-5-1960, ΥΑ ΥΠΠΕ/Α1/Φ05/3641/90/19-1-1975 - ΦΕΚ 250/Β/14-3-1979.

Σαϊτας Ι., "Οχυρές εγκαταστάσεις καπεταναίων και μπέηδων Μάνης", Πρακτικά Γ΄Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Καλαμάτα 8-15 Σεπτεμβρίου 1985), τ. Γ΄, Αθήνα 1987-1988, 528

Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 176

Σιακώτος Β., «Συμβολή στην Ιστορία της Τσακωνιάς κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας», Πρακτικά Ε΄ Τσακωνικού Συνεδρίου (26-28 Σεπτεμβρίου 2003), Χρονικά των Τσακώνων τ. ΙΗ΄ (2004-2005), 274

Woysch-Meautis D., «Prasiai ou la topographie de la cote est du Peloponnese», Πελοποννησιακά ΚΕ (2000), 149-192