Επιστροφή

Αργυρόκαστρο Μαγουλιάνων

Αργυρόκαστρο Μαγουλιάνων

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Αρκαδία

Αργυρόκαστρο Μαγουλιάνων

  • Θέση

    Σε υψόμετρο περισσότερο των 1400 μ. βρίσκεται περί τα 800μ. βορειανατολικά του οικισμού των Μαγουλιάνων, στην ανατολική και υψηλότερη από τις δύο κορυφές του βουνού. Μπορούσε να ελέγχει τις διαβάσεις από ανατολικά (Μαντίνεια) προς δυτικά (Δημητσάνα-Καρύταινα-Ηλεία), στα νότια την οδό προς Τρίπολη μέχω Πιάνας-Δαβιάς-Συλίμνας και στο βορρά την οδό προς Καλάβρυτα μέσω Βαλτεσινίκου-Κερπινής-Κλειτορίας. Ο δρόμος στα νότια του κάστρου οδηγεί προς το κάστρο της Άκοβας. Η θέση του κάστρου είναι φυσικά οχυρή και δύσκολα θα μπορούσε να κυριευθεί. Ως προς την ασφάλεια της φυσικής θέσης θα μπορούσε να συγκριθεί με το γειτονικό κάστρο του Μπεζενίκου Βλαχέρνας. 

  • Ιστορικά στοιχεία

    Δεν υπάρχουν ιστορικές αναφορές σχετικά με την ίδρυση του κάστρου. Κανείς από τους μελετητές δεν έχει καταλήξει για τον ακριβή χρόνο κατασκευής του. Γνωρίζουμε ωστόσο ότι επισκευάστηκε από τους Ενετούς. Μπορούν ωστόσο να διατυπωθούν παρατηρήσεις για κατασκευαστικά στοιχεία του κάστρου που θυμίζουν το υστεροβυζαντινό κάστρο του Μουχλίου και τα φράγκικα του Πασσαβά και της Ωριάς (Estella). Επειδή δεν αναφέρονται στις ιστορικές πηγές στοιχεία κοντινών οικισμών τους οποίους θα προστάτευαν, ίσως το κάστρο να κτίστηκε για να εποπτεύει μια ευρύτερη περιοχή. Είναι πιθανό να αποτελούσε την κατοικία κάποιου φράγκου τιμαριούχου, έδρα ενός από τα 24 φέουδα της βαρωνίας της Άκοβας. Ευρισκόμενο εντός της περιοχής των μεσαιωνικών Σκορτών , θα είχε το ρόλο να ελέγχει τους ατίθασους κατοίκους της περιοχής και να αποτρέπει τις καθόδους τους προς τα δυτικά, μέχρι την Ηλεία, όπου και η έδρα του πριγκηπάτου. Το 1320 ολόκληρη η βαρωνία πέρασε στους Βυζαντινούς, στον Ανδρόνικο Παλαιολόγο Ασάν, μέχρι το 1460 οπότε και η Πελοπόννησος κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, εκτός από ελάχιστα ενετικά κάστρα. Στους  ενετικούς καταλόγους αναφέρεται ως Argiro Castro vel Agnocastro (1463) και Arzirocastro (1467). To 1469 αναφέρεται ως κατεστραμμένο και το 1470 το καταλαμβάνουν οι Τούρκοι. Ως τον 18ο αι. το κάστρο μαρτυρείται είτε σε χάρτες είτε για επισκευές των Ενετών (1685-1715). Επίσης, το κάστρο βρίσκεται και στον τίτλο της Αρχιεπισκοπής Δημητσάνης και Αργυροκάστρου επί Τουρκοκρατίας.

    Χρονολόγηση: σταυροφορική / υστεροβυζαντινή περίοδος (13ος – 15ος αι.)

  • Περιγραφή

    Ερείπια του κάστρου σώζονται στο πλάτωμα της ανατολικής κορυφής του βουνού στα βορειανατολικά των Μαγουλιάνων. Το κάστρο αποτελείτο από δύο τμήματα, το επάνω και το κάτω. Το επάνω έχει μάλλον ελλειπτικό περίγραμμα στο άξονα ΝΝΑ – ΒΒΑ. Η έκτασή του δεν ξεπερνά τα 2.800μ. Η πύλη εικάζεται ότι θα βρισκόταν στη νότια πλευρά από όπου ανεβαίνει και το σημερινό μονοπάτι. Στη βόρεια πλευρά η οχύρωση είναι φυσική σε ύψος 20μ. περίπου και είναι πιθανό να μην οχυρώθηκε ποτέ. Στα νότια του σύγχρονου ναΐσκου υπάρχει σε φυσικό κοίλωμα του βράχου διαμορφωμένη μεγάλη διπλή κινστέρνα 11Χ7μ. και βάθους 4,5 μ.  Λίγο βορειότερα  του ναΐσκου, λιθοσωροί υποδηλώνουν την ύπαρξη δύο κτισμάτων. Το μεγαλύτερο, έχει διαστάσεις 7,4Χ4 μ. και το μικρότερο 3Χ4μ. Ίσως να πρόκειται για μια κατοικία και ένα αποθηκευτικό χώρο αντίστοιχα. Ο κεντρικός πύργος του κάστρου μάλλον αντιστοιχεί στα κατάλοιπα νοτιοανατολικά της εκκλησίας (διαστάσεις 5,20Χ2,5μ.). Σώζεται σε ύψος 1μ. αλλά οι μεγάλου πάχους τοίχοι του (1μ.) μάλλον μαρτυρούν και ένα σημαντικά αρχικό ύψος. Είναι κτισμένος με λαξευμένες πέτρες και ασβεστοκονίαμα. Από το σημείο αυτό μέχρι το βορειότερο άκρο του πλατώματος σώζονται τα τείχη του επάνω κάστρου. Έχουν πάχος μισό μέτρο και είναι επίσης κτισμένα με ασβεστοκονίαμα και αδρά πελεκημένους λίθους. 

    Στο βορειανατολικό άκρο του πλατώματος η φυσική κλίση οδηγεί στο κάτω κάστρο όπου 30 μ. πιο κάτω σώζονται άλλα ίχνη τείχους και μια άλλη στέρνα. Ακόμη χαμηλότερα σώζονται ερείπια δύο ημικυκλικών πύργων, από λιθοδομή και αμμοκονίαμα. Η παρουσία αυτών των πύργων εξηγείται από το ευπρόσβλητο της οχύρωσης στο σημείο αυτό. Η οχύρωση στρέφεται στο ανατολικό μέτωπο, όπου αξιομνημόνευτα είναι τα ερείπια ενός ακόμη πύργου, τετραγωνικής κάτοψης 4Χ4,2 μ. και σωζόμενου ύψους 5μ. Οι πάχους 1 μ. τοίχοι του έχουν επιμελημένη τοιχοδομία με λαξευμένους λίθους και ασβεστοκονίαμα.        

  • Το μνημείο σήμερα

    N. 3028/2002

  • Βιβλιογραφία

    Μπάλλας Α. Ι., Τα μεσαιωνικά κάστρα του Μαινάλου, Πελοποννησιακά ΚΑ΄, 1995, 129-192, 130-147.

Χάρτης

map

Γενικές Πληροφορίες

Τυπος Φρούριο
Χρονολόγηση σταυροφορική / υστεροβυζαντινή περίοδος (13ος – 15ος αι.)
Συντεταγμένες Γεωγραφικό πλάτος: 37.6843471727 Β, Γεωγραφικό μήκος: 22.1319499301 Α
Π.Ε. Αρκαδίας
Δημος ΓΟΡΤΥΝΙΑ