Σέρβος, Παλαιόκαστρο

Το κάστρο βρίσκεται βόρεια του οικισμού Σέρβου, στη θέση Παλαιόκαστρο. Η οχύρωση υπήρχε ήδη από την αρχαιότητα και αποτελούσε τμήμα ενός μεγαλύτερου αμυντικού συστήματος με ιδιαίτερα στρατηγική σημασία, καθώς ήλεγχε τον αρχαίο δρόμου που περνούσε από την Ηραία και ένωνε την Ολυμπία με την Μεγάλη Πόλη.

Η θέση Παλαιόκαστρο οχυρώθηκε κατά την αρχαιότητα, πιθανώς στο τέλος του 4^ου αι. ή στις αρχές του 3^ου αι. Αν και δεν έχουμε πληροφορίες για την θέση αυτή κατά τους αιώνες που ακολούθησαν, επιφανειακά ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή φανερώνουν μια διαχρονική ανθρώπινη παρουσία στον χώρο.  

Η πρωιμότερη αναφορά του οικισμού εντοπίζεται κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας, στο Χρονικό του Μορέως. Την εποχή αυτή, κατά τα έτη 1263-1264,  στην ευρύτερη περιοχή του Αλφειού σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ Φράγκων και Βυζαντινών του Δεσποτάτου του Μυστρά, όπως εκείνη της Πρινίτσας. Στο πλαίσιο της μάχης αυτής, όπως μας πληροφορεί το Χρονικό του Μορέως (στ. 4859, 5205), οι Φράγκοι σταμάτησαν στα Σέρβια πριν προχωρήσουν στη συνέχεια προς το Βλυζήρι. Η ταύτιση των Σερβίων που αναφέρονται μόνο στο ελληνικό κείμενο και δεν εμφανίζονται σε κάποιο κείμενο μετά τον 13^ο αι., προβλημάτισε τους ερευνητές που άλλοι τα ταύτισαν με τον οικισμό Σέρβο, ενώ άλλοι θεώρησαν λανθασμένα ότι πρόκειται για την ίδια θέση με τα Σεργιανά που εξίσου αναφέρονται στο Χρονικό του Μορέως.

Η ονομασία Σέρβου (Servù) εντοπίζεται και στον κατάλογο της ενετικής απογραφής του Grimani του 1700. Παράλληλα, εμπεριέχεται και ως Seruir στους καταλόγους των κωμών της Πελοποννήσου που παραθέτει ανά ενετικό διαμέρισμα ο Antonio Pacifico κατά το ίδιο έτος.

Κατά την οθωμανική κυριαρχία ο οικισμός ανήκε στο βιλαέτι της Καρύταινας. Ωστόσο, το ίδιο το κάστρο την εποχή εκείνη φαίνεται πως είχε εγκαταλειφθεί και σταδιακά το υλικό του χρησιμοποιήθηκε από τους χωρικούς για τις ανάγκες του οικισμού.

Χρονολόγηση: σταυροφορική / υστεροβυζαντινή περίοδος (13ος – 15ος αι.)

Ο περίβολος του κάστρου ακολουθεί πλήρως την μορφολογία του εδάφους και έχει κατεύθυνση Α-Δ. Ωστόσο η κακή κατάσταση διατήρησής του σε λιθοσωρούς, αλλά και παράγοντες όπως η βλάστηση και η διαμόρφωση του αναγλύφου, δεν επιτρέπουν τον ακριβή προσδιορισμό του.

Η είσοδός του πιθανώς βρισκόταν στη δυτική πιο ομαλή πλευρά. Δεν εντοπίζονται πύργοι, ωστόσο σε ορισμένα σημεία το πάχος του περιβόλου αυξάνεται, δημιουργώντας υποψία για την ύπαρξής τους. Ίχνη από την αρχαία οχύρωση διακρίνονται ακόμη και σήμερα.

Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002. Η κατάσταση διατήρησής του είναι σχετικά κακή.

Γριτσόπουλος Αν., Ιστορία της Τριπολιτσάς, τ. 1, Αθήναι 1972, 200, 256

Παναγιωτόπουλος Β., Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου, Αθήνα 1987, 259, 299, 343

Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 75

Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d'Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 352, 354-357