Ψηλός Άη Γιώργης

Λείψανα οχύρωσης εντοπίζονται επάνω σε βραχώδες ύψωμα (π. 970μ.) του όρους Λυκαίου, ανάμεσα στα χωριά Κουρουνιός, Καστανοχώρι, Άνω Καρυές και Ίσωμα Καρυών. Το σημείο που είναι κτισμένη η οχύρωση επέτρεπε την εποπτεία μιας μεγάλης περιοχής.

Στην ευρύτερη περιοχή του προβούνου αυτού του Λυκαίου υπάρχουν λείψανα αλληλένδετων από ιστορικής άποψης μεσαιωνικών οχυρώσεων με αποτέλεσμα η ταύτιση του κάστρου στην κορυφή του υψώματος να έχει υπάρξει αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των μελετητών. Η όλη δυσκολία προκύπτει αφενός επειδή στην περιοχή, που ανήκει στα Σκορτά των πηγών, υπάρχουν πολλές οχυρώσεις και μάλιστα το περίφημο κάστρο του Αγίου Γεωργίου Έτσι, στη θέση αυτή έχει τοποθετηθεί είτε το κάστρο του Αγίου Γεωργίου των Σκορτών είτε το αντίκαστρο Beufort (κάστρο διαφορετικό από το κάστρο Beufort ή κάστρο των Λεύκτρων στη Μεσσηνία που έχτισε ο Γουλιέλμος  Βιλλεαρδουίνος) γνωστό και ως κάστρο του Ψηλού Άη Γιώργη ή κάστρο της Ωριάς ή κάστρο Μποβέρκο. Το αντίκαστρο του Ψηλού Άη Γιώργη έχει τοποθετηθεί και σε γειτονικό ψηλότερο λόφο, που λέγεται ως σήμερα Ταμπούρια.

Η γαλλική παραλλαγή του Χρονικού παρουσιάζει τα γεγονότα των τελών του 13^ου αιώνα και πως τα δύο κάστρα συνδέονται μεταξύ τους.  Στην περιοχή της Βέρβαινας, στην τοποθεσία Λιβάδι, ελάμβανε χώρα κάθε χρόνο, στα μέσα του Ιουνίου, μια εμποροπανήγυρη. Το έτος 1292 ή 1296 συμμετείχε σε αυτό ο μεταξέμπορος Κορκόντειλος  και ο ιππότης Girard de Remy, φεουδάρχης της Νεμνίτσας, ο οποίος προσέβαλε τον Κορκόντειλο όταν τον χτύπησε με το κοντάρι του. Τότε ο Κορκόντηλος, ζητώντας εκδίκηση, με τη βοήθεια του γαμπρού του Άννινου, του φρούραρχου Βονιφάτιου καθώς επίσης και του Λέοντα Μαυρόπαπα, φρούραρχο του κάστρου του Χελμού κατέλαβαν το  κάστρο του Αγίου Γεωργίου των Σκορτών, που είχε χτιστεί το 1292 ή λίγο μετά από τον Φλωρέντιο ντε Αινώ (Florent d’ Hainaut), πρίγκηπα του Μορέως και δεύτερο σύζυγο της κληρονόμου του πριγκηπάτου Ισαβέλλας Βιλλαρδουίνου. Όταν ο πρίγκηπας πληροφορήθηκε την κατάληψη, ξεκίνησε από το Ποντικόκαστρο (Ηλεία) και φτάνοντας στο κάστρο ξεκινάει πολιορκία. Οχύρωσε μάλιστα και άλλες θέσεις τις οποίες το Γαλλικό Χρονικό αναφέρει με τα ονόματα Spurte και Malomigny.  Καθώς η πολιορκία όμως δεν απέδιδε καρπούς, και επειδή τα προαναφερθέντα κάστρα ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένα στις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα, κτίζει και το Beaufort.

Για το κάστρο αυτό έχουμε πάλι πληροφορίες για τις αρχές του 14^ου αιώνα, οπότε και ο Φίλιππος της Σαβοΐας, τρίτος σύζυγος της Ισαβέλλας, επέβαλε στους Σκορτινούς βαριά φορολογία. Αυτοί τότε, με πρωτοβουλία αρχόντων των Σκορτών, επαναστάτησαν, κατέλαβαν τα κοντινά κάστρα της Ηλείας, Αγίας Ελένη (Θεισόα) και Creve-Coeur (κάστρο της Λινίσταινας) και πολιόρκησαν, ανεπιτυχώς,  και το Beaufort που προάσπιζε ο Γρατιανός de Boucere. Το κάστρο Beaufort ίσως πέρασε σε ελληνικά χέρια, όταν κατελήφθη οριστικά από τον Ανδρόνικο Ασάν Παλαιολόγο το κάστρο του Αγ. Γεωργίου των Σκορτών το 1320, το οποίο και παρέμεινε σε ελληνικά χέρια μέχρι το 1458/1460, οπότε και κάποιος Κορκόνδειλος, ίσως απόγονος του παλαιού, ενδοτικός προς τους Τούρκους, παρέδωσε το κάστρο στον Μωάμεθ τον Β΄.

.

Χρονολόγηση: Σταυροφορική/ υστεροβυζαντινή περίοδος (13ος-15ος αι.)

Το κάστρο, κρίνοντας από τα λιγοστά λείψανα μάλλον είχε ακανόνιστο σχήμα και καταλάμβανε μικρή έκταση.

Κρίνοντας από τα ελάχιστα απομεινάρια, το κάστρο μάλλον είχε δύο περιβόλους.

Σώζονται δύο πύργοι. Τίθεται μάλιστα το ερώτημα, μήπως το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, στην κορυφή του υψώματος, κατασκευάστηκε επάνω σε θέση  κεντρικού πύργου.

Στον Ψηλό Άη-Γιώργη έχουν εντοπιστεί αρχιτεκτονικά γλυπτά μέλη, που ανήκουν πιθανόν στους Μεταβατικούς αιώνες (7^ος-8^ος αι) και στη Μεσοβυζαντινή περίοδο.

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ν. 3028/2002

Bon Α., La Morée Franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’ Achaie (1205-1430), Paris 1969, τόμ. 1, 377-389.

Γριτσόπουλος Αθ. Τ., Ιστορία της Τριπολιτσάς, τ. 1, Αθήναι 1972, 98-105.

Λιακόπουλος Κ. Γ., «Οι Φράγκοι, οι Βενετοί και οι Οθωμανοί στην Αρκαδία (12014-1830), Σαραντάκης Π. (επιμ.), Αρκαδία. Τόπος-Χρόνος-Άνθρωποι, Αθήνα 2010, 155.

Μουτσόπουλος Κ. Ν., «Από τη Βυζαντινή Καρύταινα», Πελοποννησιακά ΙΣΤ΄(1985-1986). Φίλιον Δώρημα εις τον Τάσον Αθ. Γριτσόπουλον, 172, 175-183.

Μπάλλας Α., «Δύο αρκαδικά μεσαιωνικά κάστρα. Ψηλός Αηγιώργης και Τσιπιανά», Πελοποννησιακά ΚΗ΄ (2005-2006), 129-162,, 130-143.

Πάλλης Γ., «Δείγματα βυζαντινής γλυπτικής από το Μποβέρκο Λυκαίου», Ancient Arcadia. Papers from the third international seminar on Ancient Arcadia, held at the Norwegian Institute at Athens, 7-10 May 2002. Papers from the Norwegian Institute at Athens 8, Athens 2005, 547-558.

Ρωμαίος Α. Κ., «Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας», Πελοποννησιακά Β’ (1957), 1-26.

Σαραντάκης Π., Αρκαδία. Οι ακροπόλεις, τα κάστρα και οι πύργοι της. Σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, [Αθήνα] 2006, 118-123.

Σαρρής Σ. Ι., «Τα ‘κάστρα των Σκορτών’ Αράκλοβον και Άγιος Γεώργιος», Αρχαιολογική Εφημερίς 1934-1935, 73-84.

Σκάγκος «Η εκστρατεία των Τούρκων στη νότια Πελοπόννησο το 1460», Πρακτικά Β' Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (Ξηροκάμπι Λακωνίας, 28 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου 2004), Αθήνα 2006, ιδιαίτ. 41-43 (ανάτυπον).

Σφηκόπουλος Θ. Ι., Τα μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 235-238.

Zakythinos A. D. , Le despotat grec de Morée. Histoire politique, London 1975, τόμ. Α,  65, 67-68.