Καρύταινα Πύργος Ματζουρανόγιαννη

Είναι χτισμένος στη βόρεια υπώρεια του λόφου όπου δεσπόζει το κάστρο της Καρύταινας. 

Το κάστρο της Καρύταινας ιδρύθηκε στα μέσα του 13ου αιώνα από τον Γοδεφρείδο de Briel, υιό του πρώτου (γνωστού) βαρώνου Ούγου. Σε σύντομο όμως χρονικό διάστημα, οι βυζαντινοί αρχίζουν να επεκτείνουν την κυριαρχία τους. Το 1320 ο βυζαντινός στρατηγός Ανδρόνικος Ασάν Παλαιολόγος κατέλαβε την Καρύταινα, η οποία και παρέμεινε βυζαντινή μέχρι και την οθωμανική κατάληψή της από τους Τούρκους. Οι αιώνες αυτοί, 13ος -15ος, χαρακτηρίζονται από ανασφάλεια που θα οδηγήσει στην εμφάνιση νέων τύπων κατοικιών, των ανεξάρτητων πύργων-κατοικιών. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και ο βυζαντινός πύργος της Καρύταινας, γνωστός ως πύργος «Ματζουρανόγιαννη». 

Χρονολόγηση: σταυροφορική / υστεροβυζαντινή περίοδος (13ος – 15ος αι.)

Έχει εξωτερικές διαστάσεις 8,20μ. X 8,80μ. και στη σωζόμενη κατάστασή του παρουσιάζει τρεις οικοδομικές φάσεις. Ο πύργος είναι πιθανό να αποτελούνταν από δύο ή τρεις ορόφους. Κρίνοντας από τον κεραμοπλαστικό διάκοσμο της θύρας που μοιάζει με τον διάκοσμο του ναού του Αγίου Αθανασίου στο Λεοντάρι, ο οποίος είναι κοσμημένος με τοιχογραφίες του γ΄ τετάρτου του 14ου αι., θα μπορούσε η μεσαία χρονολογικά φάση του πύργου να τοποθετηθεί στα μέσα – γ΄ τέταρτο του 14ου αι.

Η πρόσβαση στον πύργο πραγματοποιούνταν από τον όροφο και συγκεκριμένα από την βορειοανατολική πλευρά. Η θύρα ήταν ανοιγμένη επί ενός περίτεχνα κοσμημένου με κεραμοπλαστικά στοιχεία ανακουφιστικού τόξου. Στην περίπτωση που ο πύργος αποτελούνταν από δύο μόνο στάθμες η πρώτη στάθμη χρησίμευε ως ο κύριος χώρος διαμονής, ενώ στην περίπτωση που αποτελούνταν από τρεις στάθμες ο κύριος χώρος κατοικίας θα βρισκόταν στην ανώτερη στάθμη. Στο κάτω επίπεδο του πύργου υπήρχαν δύο χώροι που λειτουργούσαν ο ένας ως κινστέρνα και ο δεύτερος ως αποθηκευτικός χώρος. 

Ο πύργος έχει σήμερα αποκατασταθεί και προστατεύεται από τον Ν. 3028/2002.

Bon Α., La Morée Franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’ Achaie (1205-1430), Paris 1969, τόμ. 1: 630.

Μουτσόπουλος Ν., «Από τη Βυζαντινή Καρύταινα», Φίλιον Δώρημα εις τον Τάσον Αθ. Γριτσόπουλον, Πελοποννησιακά ΙΣΤ΄ (1985-1986), 129-202, ιδιαίτ., 145-163.

Μoutsopoulos N.K., “Tower of Karytaina, Greece”, Ćurčić Sl. – Hadjitryphonos E. (eds.), Secular Medieval Architecture in the Balkans, 1300-1500 and its preservation, Thessaloniki 1997, 214-215.

Σιούντρη Αθ. Κ., «Ο υστεροβυζαντινός πύργος της Καρύταινας», Στέφανος εις Τάσον Αθ. Γριτσόπουλον. Τιμητική Προσφορά Λ΄1 τόμου υπό Κων. Λ. Κοτσώνη εις ιεράν μνήμην Τάσου Αθ. Γριτσόπουλου, Αθήνα 2011 = Πελοποννησιακά Λ1΄ 11 (2011), 599-616.