Παλαιά Επίδαυρος, κάστρο

 Το μεγάλο αρχαίο και το μικρότερο μεσαιωνικό κάστρο βρίσκονται στη χερσόνησο «Νησί», στο ύψωμα πάνω από το «Μικρό Θέατρο» της Επιδαύρου, σε θέση που προβάλλει στον Σαρωνικό κόλπο και συνδέεται με τη στεριά και τον οικισμό της Παλαιάς Επιδαύρου από μια στενή λωρίδα γης.

Για τη μεσαιωνική φάση του κάστρου της Παλαιάς Επιδαύρου δεν υπάρχουν ιστορικές αναφορές. Ωστόσο τα κατάλοιπα του κάστρου, η οχύρωση και οι τοιχοποιίες του ναού μαρτυρούν ότι πρέπει να κατσκευάστηκε στο τέλος των πρωτοβυζαντινών χρόνων, στο β΄μισό του 6^ου ή τον 7^ο αιώνα, περίοδο κατά την οποία οι αβαροσλαβικές επιδρομές δημιούργησαν συνθήκες ανασφάλειας στους γηγενείς πληθυσμούς και οδήγησαν την κεντρική εξουσία σε ένα ευρύ πρόγραμμα κατασκευής οχυρώσεων. 

Χρονολόγηση: πρωτοβυζαντινή περίοδος (4ος -7ος αι.), μεταβατικοί χρόνοι (7ος – 9οςαι.)

Στην χερσόνησο «Νησί» της Παλαιάς Επιδαύρου σώζονται εκτεταμένες οχυρώσεις της κλασικής αρχαιότητας. Το μεσαιωνικό κάστρο, αν και καταλαμβάνει μόνο ένα μικρό τμήμα της αρχαίας οχυρωμένης περιοχής, έχει μεγάλη έκταση. Με περίμετρο περί τα 500 μ. καλύπτει επιφάνεια 13.400 τ.μ. περίπου. Είναι πεντάπλευρο με ευρύτερη την ανατολική όψη του. Κατάλοιπα από τρεις πύργους είναι σήμερα ορατά και εικάζοντα ότι υπήρχαν ακόμη τρεις στις γωνίες των τειχών. Ο περίβολος είναι εξαιρετικά ισχυρός καθώς σημειακά το πάχος των τειχών προσεγγίζει τα 2 μ. Δομικό υλικό από την αρχαία οχύρωση και κυρίως από το γειτονικό θέατρο χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή των τειχών του νέου κάστρου. Στη μεγαλύτερη έκτασή τους τα τείχη αποτελούνται από έναν εξωτερικό φλοιό κτισμένο από παραλληλόγραμμους αρχαίους λιθόπλινθους στους αρμούς των οποίων παρεμβάλλονται πλίνθοι, μικρές πέτρες και κονίαμα. Αντίστοιχα επιμελημένη είναι και η εσωτερική όψη των τειχών ενώ πίσω από την όψη υπάρχει γέμισμα αργολιθοδομής, χώματος και κονιάματος. Σε κάποια άλλα σημεία τα τείχη είναι κτισμένα με αργολιθοδομή γεγονός που μαρτυρά μεταγενέστερες επεμβάσεις.     

Στο εσωτερικό του κάστρου, κοντά στο ανατολικό τείχος, δεσπόζουν τα ερείπια μιας δρομικής θολοσκεπούς εκκλησίας με προσκτίσματα που μάλλον χρονολογείται μεταξύ 7^ου και 10^ου αι. μ.Χ. Δυτικότερα είναι κτισμένο σύγχρονο εξωκλήσι.

Περιηγηθείτε κατά μήκος των τειχών της ανατολικής πλευράς και στα ερείπια της εκκλησίας στο εσωτερικό του κάστρου. Αποφύγετε τις υπόλοιπες πλευρές καθώς είναι αρκετά απόκρημνες και με πυκνή βλάστηση. Επιθέσεις από έντομα είναι αρκετά πιθανές ιδιαίτερα κατά τις περιόδους με υψηλές θερμοκρασίες.

Το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ04/70373/2417/18-11-1982 - ΦΕΚ 145/Β/5-4-1983 και από τον ισχύοντα αρχαιολογικό νόμο 3028/2002.