Πεντεσκούφι

Βρίσκεται 1200 μ. Δ, ακριβώς απέναντι από τον Ακροκόρινθο, στην κορυφή ενός βράχου και για το λόγο αυτό ιδρύθηκε εκεί από τον Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο κατά την πολιορκία του Ακροκορίνθου.

Κατά την πολιορκία του Ακροκορίνθου από τους Φράγκους εναντίον του Λέοντος Σγουρού (1205-1210) ο Νικήτας Χωνιάτης και το Χρονικόν του Μορέως μαρτυρούν ότι ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος έχτισε στο απέναντι ύψωμα ένα μικρό αντίκαστρο. Συγκεκριμένα το κάστρο αναφέρεται στις εξής πηγές: i. στην Διήγηση Ιστορική του Νικήτα Χωνιάτη [ Nicetae Choniatae Historia, επιμ. J. L. van Dieten, 611 (= εκδ. Bekker §807, στ. 30-35)]. ii. στο Χρονικόν του Μορέως κατά τον κώδικα της Κοπεγχάγης, στ. 2801-2806. iii. 1377: αναφορά σε κατάλογο κάστρων της καστελλανίας της Κορίνθου. Το κάστρο στις πηγές αναφέρεται με τις εξής ονομασίες: i. Μοῦντ Ἐσκουβέ: σε Χρονικόν του Μορέως κατά τον κώδικα της Κοπεγχάγης. ii. Malvezmo: σε αραγωνική παραλλαγή του Χρονικού του Μορέως. iii. Malvicino: στον κατάλογο των κάστρων του 1377 [πρβλ. Bon 1969, σ. 691]. iv. Monte Stuffe (σε … έκδοση του Χρονικού του Μορέως). [Hopf, σ. 436] v. Mont Escovée, Το όνομα Πεντεσκούφι δεν απαντά σε μεσαιωνικές πηγές και πιθανόν προήλθε από την παραφθορά του φράγκικου ονόματος Mont Escovée.

Χρονολόγηση: 13ος και 17ος αιώνας

Το κάστρο αποτελείται από ισχυρό τετράγωνο πύργο και περίβολο που φέρει έξι κανονιοθυρίδες. Τα δύο διαφορετικά είδη τοιχοδομίας που παρουσιάζουν δηλώνουν δύο κατασκευαστικές φάσεις: την πρώτη κατά την ίδρυσή του το 1205–1210 και την δεύτερη πιθανώς κατά τους χρόνους της Β’ Ενετοκρατίας (1687 – 1715). Ο πύργος έχει κάτοψη σχεδόν τετράγωνη, με είσοδο στη νότια πλευρά του. Το εσωτερικό του αρχικά ήταν ενιαίο, αλλά σε μεταγενέστερη φάση διακρίθηκε σε δύο χώρους μέσω τοίχου αποτελούμενου από τους ίδιους γκρίζους ορθογώνιους πωρόλιθους που χαρακτηρίζουν και τον περίβολο του φρουρίου. Ο τοίχος έχει διεύθυνση Β-Ν και διατρυπάται από τοξωτή θύρα που συνδέει τα δύο δωμάτια. Ο περίβολος φέρει στην άνω επιφάνειά του έξι κανονιοθυρίδες προσανατολισμένες προς όλες τις κατευθύνσεις γύρω από το ύψωμα. Στο εσωτερικό του περιβόλου, και σε επαφή με τη νότια πλευρά του πύργου, βρίσκεται δεξαμενή που ανήκει στην ίδια οικοδομική φάση με τον περίβολο, καθώς και τα ερείπια μικρού ορθογώνιου κτίσματος. Ο πύργος και ο περίβολος έχουν διαφορετικά είδη τοιχοδομίας: ο πύργος είναι χτισμένος από αργούς ασβεστόλιθους μεσαίου μεγέθους με τμήματα κεράμων τοποθετημένα ανάμεσά τους σε άτακτη διάταξη, τα οποία περιβάλλουν τους λίθους. Εξαίρεση αποτελεί ο ανατολικός τοίχος, του οποίου ένα μόνο τμήμα στο κεντρικό χαμηλότερο τμήμα είναι κατασκευασμένο από την αρχική αυτή τοιχοδομία· το υπόλοιπο τμήμα του τοίχου φαίνεται ότι κατέρρευσε, και ανακατασκευάστηκε με επεξεργασμένους ορθογώνιους πωρόλιθους, με πολύ μικρότερη χρήση κεράμων ανάμεσά τους. Από το ύστερο αυτό είδος τοιχοδομίας αποτελείται και ο περίβολος του φρουρίου. Η πρώτη τοιχοδομία του πύργου στο Πεντεσκούφι έχει ομοιότητες με το βορειοανατολικό εξωτείχισμα του Ακροκορίνθου, ενώ παρόμοια, σχετικά πρόχειρη απαντά στα περισσότερα φραγκικά κάστρα της Πελοποννήσου, με την εξαίρεση του Χλουμουτζίου και της Γλαρέντζας. Η ύστερη τοιχοποιία του πύργου ομοιάζει με την ύστερη τοιχοδομία του φράγκικου πύργου του Ακροκορίνθου. Το Κάστρο ιδρύθηκε τους χρόνους της φράγκικης πολιορκίας του Ακροκορίνθου κατά τα έτη 1205 – 1210. Στην φάση αυτή αντιστοιχεί και το πρώτο είδος τοιχοδομίας που περιγράφηκε ανωτέρω. Το δεύτερο είδος τοιχοδομίας είναι ύστερο, πιθανώς κατά τους χρόνους της Β’ Ενετοκρατίας (1687 – 1715) ή οθωμανικό.

Στο μνημείο πραγματοποιήθηκαν καθαρισμοί στο πλαίσιο των εργασιών για την προετοιμασία της παρούσας ιστοσελίδας. Μεταξύ των στοιχείων που αποκαλύφθηκαν είναι η κλίμακα εισόδου στο κάστρο.

Nicetae Choniatae Historia, επιμ. J. L. van Dieten, Βερολίνο – Νέα Υόρκη 1975, σ. 611 (= εκδ. Bekker §807, στ. 30-35). Το Χρονικόν του Μορέως κατά τον Κώδικα της Κοπεγχάγης, επιμ. Π. Καλονάρος, Αθήνα 1940, στ. 2801-2806. C. Hopf, Chroniques greco-romanes: inedits ou peu connues, σ. 436 //σ. 229 A. Bon, ‘The medieval fortifications of Acrocorinth and vicinity’, στο R. Carpenter – A. Bon. The defenses of Acrocorinth and the lower town, Corinth vol. II, part 2, Cambridge Massachusetts, 1936, 134 – 136, 265 – 267. A. Bon, La Morée Franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques (1205-1430), Παρίσι 1969, σ. 477. Μ.Σ. Κορδώσης, Συμβολή στην ιστορία και τοπογραφία της περιοχής Κορίνθου στους μέσους χρόνους, διδ. διατριβή, Αθήνα 1981, σ. 248 – 250.