Τρίκορφα

Τα Τρίκορφα απλώνονται σε κορυφές του όρους «Μαίναλον» Δ-ΒΔ της Τρίπολης, Β-Α της Συλίμνας και Ν-ΝΑ του Μαινάλου, του Δ. Τρίπολης. Τα κυριότερα, και καλύτερα διατηρημένα, ταμπούρια εντοπίζονται στις θέσεις: «Πετρόλακκα», «Κοκκινιές», «Καστρί» «Καρβουνιάρα, «Άγιοι Θεόδωροι». Νοτιότερα από αυτή εντοπίζεται ένα ακόμη στρατόπεδο του «Αγίου Βλάση».

Η κατασκευή των παλαιότερων ταμπουριών ανάγεται στα τέλη του 18ου αιώνα, στο πλαίσιο της επιχείρησης που οργάνωσε η Υψηλή Πύλη για την εκδίωξη των Αλβανών από την Πελοπόννησο, που μετά τα Ορλωφικά επιδίδονταν σε απίστευτες βιαιοπραγίες εναντίον Οθωμανών και Ελλήνων. Αναλυτικότερα, το 1777 ο σουλτάνος ανέθεσε την επισχείρηση στον καπουδάν πασά Χασάν Τζεζάερλη Μαντάλογλου. Αυτός έφθασε στην Πελοπόννησο το 1779. Κάλεσε μάλιστα σε συνεργασία τους Έλληνες. Επιδίωξε και τη συμμαχία με τους Κλέφτες. Οι Αλβανοί που διέμεναν στην Τρίπολη την εγκατέλειψαν και προσπάθησαν να διαφύγουν από διάφορους δρόμους. Όμως δεν το κατάφεραν, εκτός από ελάχιστους, καθώς συνάντησαν στο δρόμο τους ισχυρές ομάδες Ελλήνων ή Οθωμανών. Μια από τις θέσεις που κατείχαν οι Έλληνες υπό τον Κωνσταντίνο Κολοκοτρώνη ήταν τα Τρίκορφα.

Οι οχυρές θέσεις των Τρικόρφων χρησιμοποιήθηκαν κατεξοχήν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Τριπολιτσάς, το 1821. Δυο από τις θέσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν μάλιστα ως στρατόπεδα του Δημητρίου Υψηλάντη και του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά αναφέρεται στην οχυρωσή τους: Εἰς τὴν κορυφὴν τῶν Τρικόρφων ἔφκειασα ταμπούρια καὶ ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ὁποὺ ἐζυγώσασμε τόσο κοντὰ εἰς τὴν Τριπολιτσά, μισὴ ὥρα ἦτον μακριά.

Τον Φεβρουάριο του 1825 αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο ισχυρές αιγυπτιακές δυνάμεις υπό τον Ιμπραήμ, οι οποίες κατάφεραν τελικά να ανακαταλάβουν την Τριπολιτσά. Οι Έλληνες υπό την ηγεσία του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, άρχισαν να οργανώνονται πάλι στις οχυρές και ασφαλείς θέσεις των Τρικόρφων. Οι Τούρκοι κατάφεραν όμως να πιάσουν πρώτοι ένα μέρος από τα οχυρώματα των Τρικόρφων και μετά από μάχη κατέλαβαν και τα άλλα οχυρώματα. Η ήττα στα Τρίκορφα ήταν πλήγμα για τους επαναστατημένους Έλληνες. Μάλιστα, η συγκίνηση και η θλίψη ποου προκάλεσε στον αγωνιζόμενο λαό, αποτυπώθηκε σε δημοτικά τραγούδια.

Χρονολόγηση: οθωμανική / ενετική περίοδος (15ος – 19ος αι.)

Πρόκειται για σύνολο ταμπουριών, οχυρώσεων, δηλαδή, που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 18ου αι. και κυρίως το 1821 κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Τριπολιτσάς. Ήταν λίθινες κατασκευές χωρίς συνδετική ύλη (ξερολιθιές), που λειτουργούσαν ως μικρά οχυρά. Ταμπούρια σώζονται ως σήμερα ακέραια ή τμηματικά. Αν και συχνά διατηρούνται οι αρχικές ονομασίες τους, οι ταυτίσεις τους είναι επισφαλείς. Έτσι, στη θέση «Πετρόλακκα», τοποθετείται το κεντρικό ταμπούρι όπου το στρατόπεδο με την πιθανολογούμενη «καλύβα του Δημητρίου Υψηλάντη». Τα περιφερειακά ταμπούρια, τοποθετούνται στις θέσεις «Κοκκινιές», «Καστρί» και «Καρβουνιάρα», όπου χωροθετούνται λείψανα κάστρου, ταμπούρια και ερείπια από καλύβες, μεταξύ των οποίων και η πιθανολογούμενη «καλύβα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη». Στη θέση «Άγιοι Θεόδωροι», εντοπίζεται το κύριο στρατόπεδο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, γνωστό ως «ορδί», με ένα ταμπούρι και πλησίον αυτού το ομώνυμο ναῢδριο. Νοτιότερα του εν λόγω στρατοπέδου εντοπίζεται δεύτερο στρατόπεδο, «του Αγίου Βλάση».

Βουνά μου, μη χιονίσετε, Κάμποι μη πρασινίστε,

και σεις, καημένα Τρίκορφα, το Μάη μην ανθίστε·

να κλαίτε για την Κλεφτουργιά, το Γιώργη Αλωνιστιώτη

και τον παπά-Τσιωνόπουλο και τον Σεντουκουμένη.

Οι μπράβοι πάνε κ' έρχονται με τ' άτια τους καβάλα,

κ' η Γιώργαινα τ΄ αγνάντευε από το παρεθύρι:

-Μπράβοι μου, που 'ν αφέντης σας, βρε που' ναι ο κυρ-Γιώργης;

-Στα Τρίκορφα εμείνανε με τ' άλλα παλληκάρια.

-Το άλογο τί τό 'στειλε, για να ρθη περπατώντας;

Τ' αφεντικό σκοτώθηκε στα Τρίκορφα, στη ράχη.

Ψιλή φωνίτσαν έβαλε όση κι αν εδυνάστη:

-Που είσαι Γιώργο, αδερφέ, και συ Τουρκοβασίκη;

Βασίλης σαν τ' αγροίκησε, στα γόνατα σηκώθη

και στο σπαθί ακούμπησε, στα Τρίκορφα να παη

σκοτώσαν την λεβεντουργιά, τους δυό καπεταναίους,

σκοτώθη ο Ταμπακόπουλος και Σεντουκομίνης,

κλαίνε μαννάδες για παιδιά, γυναίκες για τους άντρες,

κλαίει η κυρά-Κατερινιώ κ' οι δυό της συννυφάδες.

Προστατεύεται από τον Ν. 3028/2002. Βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες κύρηξης των Τρικόρφων ως ιστορικού τόπου και των ταμπουριών ως ιστορικών μνημείων.

Γιανναροπούλου Ι. -Γριτσόπουλος Τ. Α. (επιμ.), Μ. Οικονόμου, Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή Ο Ιερός των Ελλήνων Αγών, Αθήναι 1976, σποραδικά.

Γριτσόπουλος Τ., Τα χωριά του Φαλάνθου. Αλωνίσταινα. Αρκουδόρρεμα, Ζαράκοβα, Καρδαράς, Λιμποβίσι, Λυκοχία, Μανταίικα, Νταβιές, Ροεινό, Σϋλιμνα, Τσελεπάκου, Χρυσοβίτσι, Αθήνα 1994, σποραδικά.

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΑ, 82.

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΒ, 143-150, 174-177.

Σαραντάκης Π., Αρκαδία. Οι ακροπόλεις, τα κάστρα και οι πύργοι της. Σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 58-59.