Βελιγοστή

Η Βελίγοστη βρισκόταν σε ευπρόσβλητη, εἰς χαμοβοῦνι όπως αναφέρει το Χρονικόν του Μορέως, αλλά ταυτόχρονα καίρια θέση στη νοτιοδυτική άκρη της πεδιάδας της Μεγαλόπολης, κοντά σε κεντρική οδική αρτηρία που συνέδεε την Αρκαδία με την Λακωνία και τη Μεσσηνία με τα λιμάνια της. Μπορούσε έτσι να ελέγχει το διεξαγόμενο διαμετακομιστικό εμπόριο. Σήμερα η θέση του κάστρου θα μπορούσε να τοποθετηθεί στο λόφο όπου βρίσκεται το κοιμητήριο της κοινότητας Βελιγοστής.

Είναι πιθανόν, η μεσαιωνική πόλη της Βελιγοστής –όπως υποδηλώνει η ονομασία- να αποτελεί εξέλιξη κάποιου αρχικού σλαβικού οικισμού ο οποίος εγκαταλείφθηκε λόγω του αυξανόμενου πληθυσμού, και να δημιουργήθηκε πόλη κατά τα μεσοβυζαντινά πρότυπα, με φρούριο. Υπάρχουν δε ενδείξεις ότι στη θέση Παλιοχώρι -επίπεδη έκταση καλλιεργούμενων εδαφών, βορειότερα του λόφου- πριν τις σλαβικές επιδρομές, πρέπει να υπήρχε κάποιος πρωτοβυζαντινός αγροτικός οικισμός. Πριν την κατάκτηση από τους Φράγκους η Βελιγοστή ήταν ιδαιτέρως ακμάζουσα, χῶρα προεστὴ κατά το Χρονικόν του Μορέως.

Μετά τη  φράγκικη κατάκτηση της Πελοποννήσου αποτέλεσε μία από τις τέσσερις βαρονίες της Αρκαδίας που συστάθηκαν, και αποτελούνταν από τέσσερα φέουδα. Πρώτος βαρόνος ήταν ο βέλγος ιππότης Ματθαίος de Walincourt (ή de Mons). Το 1263 και το 1264 η Βελιγοστή υπήρξε αντικείμενο στο επίκεντρο συγκρούσεων Βυζαντινών- Φράγκων. Τον 14^ο αιώνα η Βελίγοστη έχει πλέον χάσει τη σημασία της.

Χρονολόγηση: Μεσοβυζαντινή περίοδος (9ος – αρχ. 13ου αι.), σταυροφορική/υστεροβυζαντινή περίοδος (13ος-15ος αι.)

Σήμερα σώζονται μόνο απομεινάρια ενός πύργου

Προστατεύεται από τον νόμο 3028/2002

Αλεξόπουλος Κ.Ν., Η ιστορία των μεσαιωνικών πόλεων της Πελοποννήσου, Αθήνα 1951, 186-189.

 Βελισσαρίου Π., «Οικιστικά του βυζαντινού Λεονταρίου Αρκαδίας», JӦB 32/4 (1982), 625-637 (=XVI. Internationaler Byzantinistenkongress, Wien, 4-9 October 1981, Αkten II/4,  vol. 4.2, Wien 1982).

Βελισσαρίου Π., «Τοπογραφικά Βελιγόστιδος. Κριτική θεώρησις επόψεως Στεφάνου Δραγούμη», Επετηρίς Εταιρίας Βυζαντινών Σπουδών ΜΕ΄ (1981-82), 239-252.

Βελισσαρίου 2010: Βελισσαρίου Π., Κάστρο Σαμαρά-Βελιγοστή. Έρευνα πεδίου. Ιστορικά-αρχαιολογικά-τοπογραφικά, Αθήνα 2010 (φωτοτυπική αναπαραγωγή από το δακτυλόγραφο του συγγραφέα).

Bon Α., La Morée Franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’ Achaie (1205-1430), Paris 1969, τόμ. 1, 68, 98-99, 106, 130, 132, 142, 144, 146, 110-111, 181-182, 518-521.

Λιακόπουλος Κ. Γ., «Οι Φράγκοι, οι Βενετοί και οι Οθωμανοί στην Αρκαδία (1204-1830), Σαραντάκης Π. (επιμ.), Αρκαδία. Τόπος-Χρόνος-Άνθρωποι, Αθήνα 2010, 149-221, ιδιαίτ. 154-155.

Μουτσόπουλος Ν., «Από τη Βυζαντινή Καρύταινα», Φίλιον Δώρημα εις τον Τάσον Αθ. Γριτσόπουλον, Πελοποννησιακά ΙΣΤ΄ (1985-1986), 139-140.

Πάντου Ε., «Η βυζαντινή Αρκαδία ως τη φράγκικη κατάκτηση», Σαραντάκης Π. (επιμ.), Σαραντάκης Π. (επιμ.), Αρκαδία. Τόπος-Χρόνος-Άνθρωποι, Αθήνα 2010, 123-147, ιδιαιτ. 140-142.

Σαραντάκης Π., Αρκαδία. Οι ακροπόλεις, τα κάστρα και οι πύργοι της. Σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, [Αθήνα] 2006, 123-125.

Σφηκόπουλος Θ. Ι., Τα μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 239-242.